Olej silnikowy to najistotniejsza ciecz w naszym silniku, zapewniająca mu odpowiednie smarowanie, chłodzenie i długą żywotność. Żaden silnik nie byłby w stanie pracować bez oleju przez dłuższą chwilę, a co dopiero setki tysięcy kilometrów i godzin pracy. Olej, jak każda inna część eksploatacyjna, ulega zużyciu. Pracuje w bardzo ciężkich warunkach, zbiera zanieczyszczenia, które produkuje silnik i z czasem traci swoje właściwości. Często zapominamy o jego wymianie, a to kluczowa sprawa wpływająca na długą eksploatację silnika. Przy wymianie często zastanawiamy się jaki olej wlać. Jaką powinien mieć gęstość? Jaką klasę? Powinniśmy wlać olej mineralny, półsyntetyczny, a może syntetyczny? Oznaczeń na oleju jest wiele i wszystkie się od siebie różnią. Również ceny mogą się zaczynać już od 60 zł za 4 litry do nawet 300-400 zł. Jak zatem dokonać odpowiedniego wyboru? Zobaczmy, na co powinniśmy zwracać uwagę.
Funkcje oleju
Olej silnikowy spełnia wiele funkcji w naszej jednostce napędowej. Wydawałoby się, że jego zadaniem jest głównie smarowanie elementów, które obracają się i trą o siebie podczas pracy silnika. Jest to prawda, lecz olej ma dodatkowo wiele innych funkcji. Poza właściwościami smarnymi również eliminuje zbyt duże tarcie między elementami naszego silnika. Olej również czyści i zbiera zanieczyszczenia, które produkuje nasza jednostka. Spełnia ważną funkcję uszczelniania komór spalania, a także redukuje hałas w naszym silniku. Dzięki odpowiedniemu ciśnieniu, wiele podzespołów w naszym silniku jest sterowanych za pomocą oleju, a są to m.in. zawory, które posiadają hydrauliczną regulację luzu zaworowego potrzebną do prawidłowej pracy naszego silnika. Te wszystkie funkcje zapewniają nam żywotność naszej jednostki, dlatego tak ważne jest, aby wymieniać go wraz z filtrem w odpowiednich interwałach czasowych lub przebiegowych.
Z czego składa się olej?
Olej silnikowy, jak większość produktów chemicznych i nie tylko, posiada swój skład. Głównie składa się z 80% baz olejowych. Ze względu na ten podstawowy składnik możemy podzielić oleje na trzy rodzaje:
- Mineralne – w których baza olejowa składała się wyłącznie z destylatów ropy naftowej;
- Półsyntetyczne – tutaj baza olejowa była mieszana z destylatów ropy oraz produktów wytworzonych chemicznie;
- Syntetyczne – najnowocześniejsze i najlepsze oleje, w których skład bazy olejowej wchodzą wyłącznie produkty chemiczne pochodzące z ich syntezy.
Pozostałe 20% składu oleju to różnego rodzaju dodatki. Są to m.in. regulatory lepkości czy dodatki uszlachetniające zapobiegające powstawaniu korozji, pienieniu się oleju, powstawaniu osadów czy neutralizacji produktów spalania.
Jaki olej silnikowy wybrać?
Oleje prócz podziału na mineralne, półsyntetyczne i syntetyczne różnią się również między sobą lepkością i różnymi normami. Głównymi normami, na które musimy zwrócić uwagę, są klasyfikacje SAE oraz API i ACEA. Pierwsza z nich mówi nam o odpowiednich parametrach lepkości naszego oleju. Najczęściej widzimy na półkach sklepowych oleje 10W40, 5W30, 5W40 itp. Pierwsza cyfra odpowiada maksymalnej lepkości oleju, jaką może osiągnąć w ujemnej temperaturze. Im niższa cyfra, tym lepiej poradzi sobie w niskich temperaturach i nie ulegnie zbyt mocnemu zgęstnieniu. Druga cyfra określa lepkość naszego oleju w wysokich temperaturach. Wraz ze wzrostem tej liczby wzrasta temperatura, w której olej zachowa swoją lepkość i nie pozwoli na zerwanie się filmu olejowego, czyli na utratę smarowania. W naszym klimacie najczęściej stosuje się oleje o oznaczeniach od 0 do 15 oraz 20 do 50. Oczywiście każdy olej ma inne zastosowanie oraz warunki, w których powinien być stosowany. Jeśli nie mieszkamy na Syberii albo nie zbudowaliśmy swojego wyczynowego samochodu z ogromnie podniesioną mocą, najłatwiej i najodpowiedniej jest stosować się do zaleceń producenta każdego samochodu.
Normy API i ACEA wyrażane są za pomocą liter:
- A – oznacza silniki benzynowe;
- B – silniki diesla;
- C – silniki diesla i benzynowe wyposażone w filtry DPF;
- E – silniki diesla w samochodach ciężarowych.
Po literach występują cyfry od 1 do 5. Im wyższa cyfra za literą, tym lepsze właściwości ma dany olej. I tak np. Możemy wyróżnić oleje z normą ACEA A3/B5. Również normy API posiadają oznaczenia literowe. Te zazwyczaj brzmią “SF, SJ, SL, SM“ dla silników benzynowych oraz “CD, CE, CF” dla silników z zapłonem samoczynnym, czyli diesla. Tutaj również im dalej w alfabecie ma swoje miejsce druga litera, tym lepsze właściwości ma dany olej.
W instrukcji czy też na różnych stronach z opcją dobierania oleju możemy wyszukać nasz model samochodu i dowiedzieć się, o jakiej gęstości i normach olej powinniśmy zakupić. Producenci również posiadają swoje różne normy, które powinien spełniać olej stosowany w ich silnikach. Normy te oznaczane są zazwyczaj skrótem od nazwy marki samochodu oraz jakimiś liczbami. W instrukcji naszego pojazdu na pewno znajdziemy informacje o tym, jaki olej powinniśmy stosować do naszego silnika. Jeśli nie mamy takich dokumentów, zawsze możemy poprosić sprzedawcę oleju lub mechanika o odpowiednie dobranie środka smarnego dla naszego samochodu.
Główną sprawą jest wymiana oleju w odpowiednim czasie. Każdy producent samochodu zaleca wymianę oleju w odpowiednich interwałach czasowych lub po przekroczeniu danego przebiegu. Producenci samochodów coraz częściej stosują coraz rzadsze interwały wymian oleju, jeśli jednak chcemy cieszyć się niezawodnością naszej jednostki przed długi czas, zaleca się wymiany oleju co maksymalnie 15 tys. km. Wraz z wymianą oleju należy za każdym razem wymieniać filtr oleju. Pamiętajmy o tym, aby nie stosować najtańszych zamienników, które mogą wpływać niekorzystnie na nasz silnik, ponieważ olej i filtr oleju to podzespoły, które zapewniają nam sprawność jednostki.
